Léròp

Lokalizasyon di Léròp-a.

Léròp-a sa roun kontinan oben roun parti di siperkontinan-yan di Lérazi é di Afro-Lérazi. Li sa pafwè aplé « Vyé Kontinan », pa opozisyon o « Nouvèl Monn » (Lanmérik). Asou plan kiltirèl, Léròp-a té rousouvwè di miltip lenfliyans o kour dé laj, é ka konprann di nonbré péy ki posédé an menm tan oun léritaj koumen, dé diférans lengwistik, rélijyé é istorik, ké dé zapòr résan vini dipi mondyjlizasyon-an. À sa tit, Léròp sa roun lèspas di sivilizasyon forjé pa roun listwè milénèr. Oun kouminoté di pèp, di diféran Léta, ka tann à konstitchwé yé kò politikman ké Linyon éropéyen-an.

Jéyografi

Kart di Éròp jéyografik ka ka prézanté rélyèf-ya.

Limit jéyopolitik

Lizaj-a ka fè di Léròp-a oun kontinan ; nou ka palé, si nou ka konsidéré Érazi ké plak érazyatik, di parti oksidantal di oun siper-kontinan. Limit terès-ya di Éròp-a té donk toujou enprésiz à lès pas i pa ka ègzisté di limit klèrman défini, di rélyèf ou di lanmè, ki ka vini klèrman sendé Érazi. Frontyèr jéyografik-ya di Éròp sa don pli politik ki fizik.

Politik

Drapo éropéyen, drapo di Konsèy di Léròp é di Linyon éropéyen.

Péyi-ya ki ganyen tout oben roun parti di yé téritwè asou kontinan éropéyen-an oben sa kiltirèlman rataché à Léròp (soulon limit jéyografik-a ki défini pli rot) sa o nonm di 51 :

• 44 péyi gen tout yé téritwè an Léròp : Albani, Lanlmangn, Andòr, Otrich, Bèljik, Byélorisi, Bosni-Èrzégovin, Bilgari, Kroasi, Dannmark, Lèspangn, Estoni, Fenlann, Lafrans, Grès, Ongri, Irlann, Islann, Itali, Kosovo, Létoni, Liechtenstein, Litchwani, Liksanbour, Masédwann, Malt, Moldavi, Monako, Monténégro, Norvèj, Péyi-Ba, Pològn, Portigal, Répiblik tchèk, Roumani, Rwéyonm-Ini, Sen-Maren, Sèrbi, Slovaki, Slovéni, Swèd, Swis, Oukrèn ké Vatikan ;

• 5 péyi sa an parti an Éròp, an parti an Azi : Azerbaydjan, Jéyòrji, Kazakstan, Risi ké Tirki ;

• 2 péyi sa kiltirèlman rataché à Éròp-a, kwaki sitchwé an Azi : Arméni ké Chip.

Péy-ya an Léròp.

Kiltir

Palé di kiltir di Léròp difisil, pas di patché kiltir té sigsédé yé kò (é té souvan asimilé dé zapò èstra-éropéyen) dipi plizyò milénèr. Oun définisyon di kiltir di Léròp-a divèt nésésèrman osi tchenbé kont dé limit jéyografik di kontinan.