1444

Sa paj ka konsèrnen lannen 1444 di kalandriyé julyen.

Évènman

Lafrik

• 8 out : koumansman di trèt dé Nwè o Pòtidjal. Dé san trant senk lèsklav razyé an jen annan réjyon-an d'Arguin té sa vandé atè Lagos. Pannan ségon lanmotché-a di syèk, Pòtidjal té enpòrté 140 000 lèsklav nwè. Fondasyon di konpagni-a di Lagos : li ka inogiré oun koumèrs triyangilèr ant Pòtidjal-a(tisou, lòbjè manifaktiré), Maròk-a é Açores (blé, chouval) ké Giné-a (lò, lèsklav).

• Navigatò pòtidjé-a Dinis Dias ka atenn bouchou-a di flèv Sénégal, Kap Vèrt-a ké zil di Goré, ki batizé « Palma ». Li ka èsploré kot-a di Giné.

Pròch-Oryan

• Jwiyé : koumansman di pronmyé soultanat otoman-an di Mehmed II al Fatih (le Conquérant), ki ajé di 12 lannen, à laswit-a di abdikasyon tanporèr-a di Murad II (finisman an out 1446, épi 1451-1481). Rivalité ant grand vizir-a Çandarlı, partizan di roun politique étranjé pasifik, é Dé lala di jenn soultan, Zağanos é Ibrahim ki lé pourswiv konkèt-ya.

• 22 sèptanm : soulèvman dé Hurufi à Edirne.