Latè

Latè wè o nivo di so ékwatò, ké roun panorama asou Afrik-a.

Latè (senbòl astronomik : ) sa roun planèt di Sistèm solèr, trwazyèm pli pròch di Solèy é senkyèm pli grann, an tay kou an mas, di sa sistèm planétèr don li sa osi pli masiv dé planèt télirik.

Dèskripsyon

Latè fòrmé so kò i té gen 4,54 milyar di lannen anviron é lavi-a té aparèt mwen di roun milyar di lannen plita. Planèt-a ka abrité dé milyon di lèspès vivant, don moun-yan. Byosfè-a di Latè té fòrtman modifyé latmòstfè-a ké ròt karaktéristik abyotik di planèt-a, ki ka pèrmèt proliférasyon-an d'òrganism aérobi di menm ki fòrmasyon-an di roun kouch d'ozonn, ki asosyé o chan magnétik térès, ka bloké oun parti dé réyonnman solèr, ki ka pèrmèt ensi lavi asou Latè.

Kronoloji

Laj di Latè sa jòdla èstimé à 4,54 milyar di lannen. Listwè-a di Latè sa divizé an kat gran entèrval di tan, nonmen éon.

Fòrm ké tay

Fòrm

Konparézon dé tay dé planèt télirik ké di gòsh à drèt : Mèrkir, Vénis, Latè ké Mars.

Fòrm-a di Latè sa aproché pa roun élipsoyid, oun sfè aplati o pol. Rotasyon-an di Latè ka antréné aparisyon-an di roun léjé bourlè di sòrt ki djamèt à ékwatò-a sa 43 kilomèt pli lonng ki djamèt polèr (di pol Nò o pol Sid).