Rémir-Monjoli

Rémir-Monjoli
Administrasyon
Péyi	Lagwiyann (Lafrans)
Mèr	Jean Ganty
Démografi
Jantilé	Rémir-Monjolyen
Popilasyon	21 787 zab. (2014)
Dansité	473 zab./km²
Jéyografi
Altitid	Min. O m – Max. 103 m m.
Siperfisi	46,11 km²

Rémir-Monjoli sa roun koumin fransé ki sitchwé annan départman-an di Lagwiyann. Isou di fizyon-an pa dékrè di Rémir é di Monjoli ka konstitchwé atchwèlman oun banlyé rézidansyèl di Kayenn.

So zabitan-yan sa aplé Rémir-Monjolyen-yan.

Jéyografi

Sitchwasyon

An rouj téritwè kouminal-a di Rémir-Monjoli.

Lavil sa fòrmen di ansyen bour-a di Rémir é di kartché di Monjoli. Koumin-an ka posédé di lonng plaj. Senk zilé-ya o larj (zilé-ya di Rémir) ka dépann administrativman di Kayenn. Nò-lès-a di koumin-an sa roun zonn kotché ki bòdé pa loséyan Atlantik-a. Rémir-Monjoli sa délimité, o sid, pa flòv Mayouri-a.

Koumin limitròf-ya ké Rémir-Monjoli sa Matouri à lwès, Roura o sid (vya flòv Mayouri-a) ké Kayenn o nò-lwès. Rémir-Monjoli, Matouri ké Kayenn ka fè pati jéyografikman di Zilé di Kayenn.

Klima

Klima-a sa di tip tropikal é pli èspésifikman ékwatoryal. Toutfwè, di fè di so sitchwasyon an bòdir di loséyan Atlantik-a, lakot-a sa tré vantilé.

Vwè di kouminikasyon ké transpò

Lenfrastigtir-ya di kouminikasyon sa près tout èsklizivman dèstinen à loto-mobil. O lapòrt di Kayenn é konfronté à so pròp dévlopman démografik ensi ki à sa-a dé koumin périférik, Rémir-Monjoli ka sibi dé zankonbman près kotidjen ki sa ésansyèlman lyannen o déplasman donmisil-travay é sa ègzasèrbé pa roun rélativ ensifizans di vwè èstrigtiran.

Dégra di koumèrs di Dégra dé Kann, ki nonmen dipi 1e janvyé 2013 « Gran Dégra Maritim di Lagwiyann » sa enplanté asou koumin-an.

Listwè

An 1608, tchèk Annglé ka enstalé yé kò asou roun plato di Mayouri koté li té fika tchwé pa dé Anmérendjen. Lavil-a ké fika fondé an ògtòb 1652 pa mouché Vertaumon, jénéral-adjwen di Konpangni di Pari ké tchèk kolon annan lans di Rémir. An 1653, 300 endjen Galibi ka ataké kolon-yan, ki ka provoké yé dépa. An désanm 1653, Olandé-ya ka pran posésyon di Lagwiyann.

12 sèptanm 1659, David Cohen Nassi ka konkli roun akò ké Konpangni néyèrlandé dé Lenn ògsidantal pou kréyasyon-an di roun vilaj jwif, atè Rémir-Monjoli, ki aplé osi Irmir, asou lakot lwès di zilé-a, koté ka égalman enstalé yé kò dé Gorneyim.

An 1664, lò Fransé-ya rivé atè Kayenn, Néyèrlandé-ya ka randé yé kò san briga mé ka òbténi garanti-a di lib ègzèrsis di yé rélijyon pou jwif-ya. Néyanmwen, dé tchè-ya dé jwif di Rémir-Monjoli, swé anviron 300 moun, ka pati établi yé kò atè Sirinanm. Swésant Fransé ka enstalé yé kò atè Rémir.

Lagtivité-a di koumin-an à sa lépòk sa ésansyèlman agrikòl ké kiltir-a di kann à souk ké laparisyon-an di distiri. Jézwit-ya ka enstalé yé kò lanmenm dipi 1651 é ka dévlopé jouk an 1765, dat di yé lèspilsyon di Lagwiyann, oun rich plantasyon agrikòl, di pli di 1 000 zègta, koté yé ka anplwayé jouk 400 katib enpòrté di Lafrik : bitasyon Loyola, don kaz-a di mèt, ki sitchwé asou flan-an di montangn-an di Rémir, ka sèrvi égalman di sant di séjou pou jézwit-ya ka épwizé pa yé misyon an latè étranjé.

Plita, lékonnonmi agrikòl ka périklité lò di pronmyé labolisyon-an ki tanporèr di katibaj-a an 1794 épi sala, définitiv, di 1848. An 1867, travay-ya di ladigsyon dilo potab di lavil-a di Kayenn, tout pròch, ké fika à pati di lak di Rorota ki niché osen di montangn di Mayouri ki ka sirplonbé bour-a di Rémir. Lalwè-a asou minisipalité-ya di 1879 ka pèrmèt kréyasyon administrativ-a di koumin ké so pronmyé limè, Eugène Pajot, sa éli an 1880. Pronmyé pyèr-a di pronmyé lanméri-a (ki ka abrité dézòrmè bibliyotèk minisipal-a é lofis-a di tourism) ké fika pozé dé lannen plita, 8 sèptanm 1892, dat ki koumémoré pa lafèt kouminal anniyèl-a.

Pannan é apré Ségon Lagèr mondjal-a, lagtivité-ya ké divini maréchè é endistriyèl ké distiri-a di Rorota. Apré départmantalizasyon-an an 1946, koumin-an ka divini roun zonn rézidansyèl, lagtivité riral-ya fika piti piti abandonnen épi distiri-ya ka fronmen.

Kréyasyon-yan di Dégra di koumèrs di Dégra-Dé-Kann an 1969, di santral élègtrik-a an 1983 é di zonn endistriyèl té bay roun nouvèl lélan ékonnonmik pou koumin-an.

Popilasyon ké sosyété

Démografi

Lévolisyon-an di nonm di zabitan sa konnèt atravè rousansman-yan di popilasyon-an ki éfègtchwé annan koumin-an dipi 1911, pronmyé rousansman pòstéryò à départmantalizasyon-an di 1946. À pati di 2006, popilasyon légal-ya dé koumin sa pibliyé anniyèlman pa Insee. Rousansman-an ka roupozé dézòrmè asou roun kolèk di lenfòrmasyon anniyèl, ki ka konsèrnen sigsésivman tout téritwè kouminal-ya o kour di roun péryòd di senk lannen. Pou koumin-yan di pli di 10 000 zabitan rousansman-yan té gen lyé chak lannen à laswit-a di roun ankèt pa sondaj opré di roun échantiyon d'adrès ki ka rouprézanté 8 % di yé lojman, kontrèrman à ròt koumin-yan ki ganyen roun rousansman réyèl tout senk lannen-yan.

An 2015, koumin-yan té ka konté 23 976 zabitan, an logmantasyon di 24,36 % pa rapò à 2010 (Lafrans rò Mayòt : +2,44 %).

Kiltir lokal ké patrimwenn

Lyé ké monnouman

Koumin-an ka posédé rounlo vèstij ki ka témwagné di so pasé tré rich :

Ròch Gravé-ya, ki sitchwé bò'd krik Pavé-a ki òbò di larout dé Laplaj, ka anmòrfrézé aptitid-ya dé Anmérendjen pou gravir-a asou pyèr. Sa pétroglif-ya sa dé désen profon, gravé asou roun roché pa piktaj à lèd-a di roun pèrkitò an pyèr rèd. Li té fika répèrtoryé an 1903 pa François Geay, vwayajò natiralis.

Poliswè-ya, ki bokou asou roché-ya di rivaj dé lapaj. Pli roumarkab-ya ka trouvé yé kò asou laplaj-a di Gosselin é an bòdir di kolin di Montravel.

Srépan di Pascaud, ké so pyèr gravé di lèr pré-kolonbyen.

Fò Djanman, klasé monnouman istorik an totalité, Konstrwi an 1849, sa vèstij di péryòd kòlonnyal-a, té ka sèrvi di kantonnman à roun détachman di fiziyé-vòltijò pannan lagèr di 1939-1945.

Bitasyon Loyola, sa bitasyon té fondé pa jézwit-ya an 1668, é abandonnen roun syèk plita. A té pli gran bitasyon di Ansyen Réjim di Lagwiyann. So sipèrfisi té ka fè pli di mil zègta ké pli di senk san katib ki té ka travay laba. Yé té ka prodjwi souk, lanmotché-a di kakao é di kafé di kòlonni, égalman di lendigo é di koton. Sa vèstij té roudékouvèrt an 1988 é ka fè dipi lòbjè di roun mété an valò pou pèrmèt o piblik dékouvèrt di sa sit majò.

Moulen à van di Rémir-Monjoli, Pèrché an pik di kolin-an ki pròch di lotèl di lavil di Rémir, mé antchèrman kaché pa véjétasyon-an, ka drésé so kò roun tour an pyèr di roun moulen à van di 1733. A roun moulen à kann di soukri dé jézwit di Loyola. Dé fouy arkéyolojik té pèrmèt di retrouvé enpozan vèstij di sa soukri.

Bitasyon Vidal, Sa bitasyon ki batizé an 1800, « Bitasyon Mondélice » pa so propriyétèr, négosyan Jean Vidal, té fika roun dé pli gran lèsplwatasyon di lépòk katibajò (pli di 250 katib). Li té bòdé pa krik-a di Kabasou, li-menm prolonjé pa roun piti kannal ki aplé krik fouyé-a, à pati di lakèl ki té ka fè pati di lagtivité koumèrsyal. Lagtivité agrikòl-a té ka arété piti piti pou lésé plas à roun lòrfélina an 1855 ki louvri pa lipè Guyodo.